In dit hoofdstuk stellen we enkele huwelijkstradities voor en geven we een idee van wat je al dan niet kan verwachten tijdens ons trouwfeest. Letland is rijk aan tradities en interpretaties hiervan. Dit geeft slechts ons begrip van de zaken weer.

In de oude tijd konden trouwfeesten in Letland tot 4 dagen duren. Deze begonnen in het huis van de bruid en eindigden bij de bruidegom thuis. Nu zijn feesten van anderhalve dag meer gebruikelijk.

In Letland kunnen huwelijksceremonies zowat overal plaatsvinden (ter land, op zee of in de lucht). We beslisten om onze plechtigheid in de kerk te houden. Vraag Līga voor meer informatie als je wil weten waarom! Anderzijds is de mogelijkheid om orgelmuziek te hebben al voldoende reden. Onze ceremonie zal eerder traditioneel zijn. Het programma zal uitgedeeld worden bij aankomst in de kerk.

Na de huwelijksplechtigheid genieten we van een glas champagne met enkele hapjes. Dit is ook een mooie gelegenheid om enkele leuke foto’s te maken. Hier is een eerste manier waarop we afwijken van de Letse normen: de Letten houden ervan om overal naartoe te gaan met bloemen. Huwelijken zijn geen uitzondering. Gasten brengen bloemen naar de pasgetrouwden, de pasgetrouwden geven bloemen aan hun ouders enz.

Zoals aangekondigd in de uitnodiging breken we met deze gewoonte! Onze kerk zal al versierd zijn,daar hebben we dus geen extra bloemen nodig. We reizen allemaal van hotel naar kerk naar feestzaal. Bloemen zijn dus een extra last voor iedereen. Niettemin brengen we graag een bloemrijke toets aan de ceremonie. Ter ere van Marvin’s achtergrond lenen we de britse tradities van bloemenmeisjes. Onze nichtjes laten ons wandelen op een pad van bloemblaadjes.

Na een glas en enkele foto’s brengt de tocht ons naar de feestzaal (gasthuis Labo sajūtu parks “Vāgneris”). Līga en Raf zullen een verschillende route nemen en wat later dan de gasten aankomen.

Waarom verschilt onze route? Het is hedendaags een traditie dat de pasgetrouwden een kleine tocht maken met een fotosessie na de ceremonie. De tocht brengt mogelijk ook wat bijkomend avontuur met zich mee. Typisch worden zeven bruggen overgestoken, worden er beloften en wensen uitgewisseld enz. Voor ons wordt dit een kort moment samen vooraleer we beginnen aan de volgende etappe van de feestelijkheden.

We kunnen niet voorspellen of er willekeurige poorten zullen verschijnen op ons pad. Zogenaamde poorten zijn erg gebruikelijk in een Lets huwelijk. Het is niet zeldzaam dat de pasgetrouwden op de dag van hun huwelijk gestopt worden door mensen die een symbolische poort ophouden en vragen dat het koppel deze te ‘opent’ vooraleer ze verder kunnen gaan. Typisch gebeurt dit door de uitvoering van een kleine opdracht, maar het kan ook gedaan worden door een klein geschenk te geven (snoepjes of een fles bubbels zijn de gebruikelijke betaling voor de poortwachters). Er wordt aangenomen dat de tradities van de poorten dateert van het tijdperk waarin er echte deuren op slot gedaan werden om te vermijden dat iemand de bruid steelt. Normaal maken de plaatselijke inwoners het moeilijk voor de bruidegom om zijn bruid mee te nemen. Dit was een manier om zijn volhardendheid en inventiviteit te testen.

In veel tradities hebben de vedēji een belangrijke rol. Dit woord kan je vertalen als de personen die brengen of gidsen. Vedēji zijn doorgaans een koppel dat dienst doet als getuige tijdens de ceremonie en als gids tijdens het huwelijk en daarna. Vedēji hebben een belangrijke taak in de traditionele rituelen. Ze zijn typisch diegenen die ervoor zorgen dat de bruid niet gestolen wordt. Vedēji kan je beschouwen als een sort pleegouders. Het koppel kan hen om raad vragen indien nodig. Ze controleren regelmatig hoe het gaat met het koppel.

Ons huwelijksfeest begint met Līdzināšana. Dit kan vertald worden als gelijkmaking of alignering. Dit is een oud heidens gebruik waarin de twee paden samenkomen tot een gedeelde weg. Aangezien we al een plechtigheid in de kerk hebben gaan we voor een beperkte versie van Līdzināšana. We worden begeleid in deze traditie door een folkgroep. Hier is een ruw overzicht van Līdzināšana:

Bij aankomst in het gasthuis zullen we door de zogenaamde erepoort gaan, waar onze vedēji en gasten ons opwachten. De gasten (dat zijn jullie) vormen een dubbele rij waardoor we navigeren terwijl er linde-, eik- en esdoornbladeren in ons pad gegooid worden.

Na de erepoort komen we aan op de plek van līdzināšana waar we een ritueel tegen het kwade houden. Dit wordt gevolgd door het aanmaken van een vuur waarin wij en onze vedēji enkele kleine dingen opofferen. Vrouwen offeren typisch iets van wol op en mannen iets van ijzer. Vuur is aanwezig in veel Letse vieringen en rituelen en wordt doorgaans geassocieerd met bescherming tegen het kwade en het brengen van rijkdom. Tijdens de zomernacht helpt het vuur ons te beschermen tegen muggen.

Na de rituelen maken Līga en Raf een belofte aan elkaar. Hierna \vindt Līdzināšana plaats met een lied waarin kracht gewenst wordt. In ons geval wordt Līdzināšana beëindigd met een kruisdans waarna we allen naar het eten gaan.

Volgens de tradities vindt het huwelijksfeest plaats in het huis van de bruidegom. Het gasthuis symboliseert dus Raf’s huis. Vooraleer we naar binnen gaan verwelkomen de ouders van de bruidegom Līga en Raf met water en brood.

De maaltijd bestaat uit twee gangen, gevolgd door een dessert- en snackbuffet. Vroeger brachten gasten zogenaamde ciemakukulis mee. Dit is eten of drank die gedeeld wordt met iedereen tijdens het feest. Vandaag is het niet langer zo gebruikelijk om ciemakukulis mee te nemen, maar aangezien onze gasten van nogal wat plaatsen komen dachten we dat het leuk zou zijn als jullie een stuk van jullie favoriete kaas meebrachten voor een kaasschotel. Dit is op volstrekt vrijwillige basis, en als je iets meeneemt is een klein beetje voldoende (150 gram is al veel ☺).

Tijdens het eten kan het opvallen dat sommige gasten alles bitter (rūgts)beginnen te vinden. Het zou zellfs kunnen dat je eigen eten ook bitter begint te smaken. Geen probleem! Roep in dat geval “rūgts” en de anderen zullen meeroepen. Om de maaltijd wat zoeter te maken zullen bruid en bruidegom dan kussen. De Letten geloven dat kussen vruchtbaarheid en een leven zonder zorgen bevorderen.

Normaal gezien geven sommige gasten toasts tijdens het eten en zijn er een aantal activiteiten om het ijs te breken vooraleer de dans open gaat. Doorgaans brengen de vedēji dit in geode bangen. Wij willen dat ons huwelijk ook een feest is voor hen. Daarom hebben we een aparte ceremoniemeester: Marija.

De eerste dans maakt deel uit van zowat elk huwelijk. Deze heeft tot doel om de dansvloer te ’openen’ en iedereen er te verwelkomen. We hopen dat we jullie een traditionele Letse dans of twee kunnen aanleren (deze heten in de lokale taal danči).

Feesten duren soms tot ruim in de volgende dag, maar het hoogtepunt is doorgaans rond middernacht wanneer mičošana gebeurt. Dit is een oude Letse traditie waarin de pasgetrouwden transforemeren tot man en vrouw. Volgens de gebruiken kon het huwelijk nog afgelast worden na de plechtigheid in de kerk, maar was het definitief vanaf mičošana.

Een nationele hobby van vervlogen tijden was het stelen van de bruid. De familie moest dan achter haar lopen om haar terug te stelen. Dit terugstelen moest altijd gebeuren voor mičošana. Het stelen van de bruid is een modern huwelijkshobby geworden. In sommige gevallen wordt zelfs de bruidegom gekidnapt als de bruid te goed bewaakt is. Ook hiervan wijken we graag af. We kozen elkaar en willen samen genieten van het feest met jullie. Het is niet erg aangenaam om uit het feest gesloten te zijn om te wachten tot we afgekocht worden. Om terug te keren op mičošana: in ons geval wordt het ritueel geleid door een volksgroep. We zullen waarschijnlijk vragen om mičošana voor middernacht te houden. Hiervoor zal Līga een bloemenkrans op het hoofd dragen. Als ze deze niet tijdens de dag aanheeft wordt ze hiermee ‘gekroond’ vlak voor het ritueel begint.

Mičošana gebeurt meestal buiten, tenzij het weer te slecht is. De wandeling naar de plek volgt een bepaalde volgorde: eerste de volksgroep, dan Līga en Raf, gevolgd door de vedēji, de dragers van Līga’s bruidslade, de ouders en de rest van de gasten. In de plaats van mičošana staat iedereen in een cirkel. Līga en Raf zullen dansen met jonge meisjes en jongens (doorgaans met de ongetrouwde jonge gasten).

Na de dans wordt de bruidschat geplaatst in het midden van een cirkel. Līga zal hier zitten. Tijdens het mičošana lied zal Raf witte handshoenen aandoen en een zwaard nemen. Dit zwaard gebruikt hij om de bloemenkrans van het hoofd van Līga te doen. Wanneer de bloemenkrans afgenomen is zal de mičotāja (dame die het ritueel uitvoert) een hoofddoek voor getrouwde vrouwen op het hoofd van Līga zetten.

De mičotāja zal de bloemenkrans van het zwaard nemen en deze in een doek plaatsen. Tijdens een lieden dansen Līga en de mičotāja met de krans. Na de dans zal Līga de krans aan haar moeder geven.

De volgende activiteit is het delen van Līga’s bruidslade. Voor deze geopend wordt gebeuren er enkele rituelen rond (vb. Līga danst erop of errond en Raf doneert enkele munten op de hoeken van de lade). Līga en Raf delen de inhoud van de bruidslade dan met de naaste familie en de vedēji.

Klassiek begonnen meisjes vanaf jonge leeftijd met weven, naaien, breien enz. van allerlei zaken voor de bruidslade. Deze reisde samen met de nieuze bruid naar haar nieuwe huis. Sommige van de fijnere spullen werden gedeeld met de schoonfamilie om goede wil te tonen en verkrijgen. Traditioneel werd de bruidslade verschillende keren tijdens het feest geopend om het harde werk van de bruid en de rijkdom van het huishouden van haar vader te tonen.

Traditioneel gaan de pasgetrouwden niet lang mičošana genieten van hun nachtrust, terwijl de gasten kunnen verderdansen tot het ochtendgloren. Er wordt wel eens gezegd dat het plezier van de gasten een voorteken is van het huwelijksgeluk van het koppel.

Een laatste zaak om te vermijden: het boeket van Līga wordt niet geworpen. Onder invloed van romantische amerikaanse films gooien de meeste Letse bruiden hun boeket om te laten vangen door de ongetrouwde dames. Een authentiekere lokale traditie is dat de bruid haar boeket bijhoudt en in de kamer houdt waar het koppel de nacht doorbrengt. Līga zal haar bloemen drogen en ten minste tot de eerste huwelijksverjaardag bijhouden.

De volgende ochtend zou het wakker maken van het pasgetrouwd koppel kunnen omvatten. Er zijn nog andere tradities, maar doorgaans is de dag na het huwelijk voorbehouden voor ontspannen en genieten van het moment vooraleer iedereen naar huis keert.

Gefeliciteerd als je tot het einde gelezen hebt! Er zijn nog vele andere kleinigheden die plaatsvinden tijdens een Lets huwelijk. Aangezien er geen vast patroon is hebben we enkel de belangrijkste activiteiten opgesomd.